Hoofdstuk 3 – Taal
“Afgezien van het Nederlands en het Fries, kent het Nederlandse taalgebied alleen dialecten. De regionale verschillen in uitspraak en woordenschat zijn zo klein, dat we elkaar met een beetje goede wil prima kunnen verstaan. Van hoog in Groningen tot diep in Zuid-Limburg en zelfs over de landsgrenzen tot diep in Vlaanderen, spreken we een standaardvorm van het Nederlands. Dat is geen toeval.”
Oudste geschrift
Het oudst bekende geschrift in de Nederlandse taal is dit plaatje met runentekens. Rond het begin van de vijfde eeuw sierde het de schede waarin een zwaard stak. De inscriptie in het Nederfrankisch, een voorloper van het Oudnederlands, zegt waarschijnlijk iets over de eigenaar van het zwaard. Het plaatje is te zien in Museum Het Valkhof in Nijmegen.
De vindplaats is even buiten Tiel, bij de buurtschap Bergakker. Geen stad en geen platteland, meer een rafelig doorgangsgebied. Naambordjes en huisnummers bij de brievenbussen, letters en cijfers op nummerborden van auto’s. En de letter M. Een enorme gele letter M, de poten licht gebogen. Een runeteken.
Deventer
Onder de eeuwenoude panden liggen fundamenten van letters, lettergrepen, woorden en alinea’s. Deventer is gegrondvest op lood. In de crypte van het Geert Groote Huis is te zien hoe de boekdruktraditie van de stad bijdroeg aan de verspreiding van de Moderne Devotie, en tegelijkertijd van het Nieuwnederlands.
Dordrecht
Een plaquette geeft aan waar de Kloveniersdoelen stond, de plek waar de Synode van Dordrecht werd gehouden. Interessanter is de kleine expositie in de Grote Kerk van Dordrecht, met onder andere een maquette die laat zien hoe het er tijdens de synode in de zaal uitgezien moet hebben.
Keteldal
De natuurwandelroute N70 is een van de mooiste van Nederland en voert onder andere door het Keteldal langs deze replica van een historische grenspaal. Tot 1945 liep hier daadwerkelijk de landsgrens. Na de Tweede Wereldoorlog werden delen van Duitsland geannexeerd ter vergoeding van geleden oorlogsschade en kwam de grens twee kilometer oostelijker te liggen. De streektaal aan weerszijden van de grens, het Kleverlands, is een Nederlands dialect dat tot bij Duisburg gesproken wordt.